Atalarımız geçmişte deneme yanılma yoluyla hayattan dersler çıkarmış, o dersler de kulaktan kulağa aktarılarak bizlerin hayatında yer edinmiştir. Hepimizin bildiği, geçmişten gelen atasözleri ve deyimlerimizin birkaçının aslında doğru bildiğimiz yanlışlardan oluştuğunu söylemek yerinde olacaktır. Gelin doğrularına beraber bakalım.
1) SU UYUR, DÜŞMAN UYUMAZ
Hepimize aslında oldukça doğru gelen bu atasözümüzün gerçeği: Sü uyur, düşman uyumaz. Sü: Asker demek olduğundan atasözümüz aslında “Asker uyur, düşman uyumaz” ı anlatmaya çalışmıştır.
2) ANA GİBİ YAR, BAĞDAT GİBİ DİYAR OLMAZ
Konu annelerimize olan sevgimizi anlatmaya gelince ilk kullandığımız cümlelerden birisidir kendisi. Ancak ana kelimesinin aslında Bağdat’ta bulunan ‘Ane’ adında bir uçurum olduğunu, uçurumun diğer adının da yar demek olduğunu biliyor muydunuz? İşte sözün doğrusu: Ane gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz.
3) GÜZELE BAKMAK SEVAPTIR
Her nasıl değişmişse aslında sözün doğrusunun “Güzel bakmak sevaptır” olduğunu hemen belirtelim.
4) EŞEK HOŞAFTAN NE ANLAR
Hoşafın aslında “hoş laf” olduğunu biliyor muydunuz? İşte doğrusu: Eşek hoş laftan ne anlar.
5) GÖZ VAR NİZAM VAR
Kullanılan nizam kelimesi düzen, kural anlamına gelmektedir. Kelimenin aslı izandır ve anlama yeteneği, anlayış anlamına gelir. Demek ki neymiş? Göz var izan var.
6) SU KÜÇÜĞÜN, SÖZ BÜYÜĞÜN
Su küçüğün diyerek belki de küçükken suyu hep böyle içtik arkadaşlar. Ancak susmamızdan bahseden büyüklerimizin, bunu “Sus küçüğün, söz büyüğün” olarak kullandığını biliyor muydunuz?
7) SIFIRI TÜKETMEK
Sıfırı değil boş yere nefesini tüketmekten bahseden atasözümüzün aslı şudur: “Zafiri tüketmek”. Zafir nefes demektir.
8) ELİNİN KÖRÜ
Tamamıyla farklılaşmış bir atasözümüz, “ölünün kûru” şeklindedir. Kûr: mezar, gömüt anlamına gelmektedir.
9) APTALA MALUM OLURMUŞ
Alık anlamına gelen aptalın aslında abdal olarak kullanıldığını ve abdal kelimesinin derviş demek olduğunu bilenler hemen doğrusunu söylediler bile! “Abdala malum olurmuş”.
10) KISA KES AYDIN HAVASI OLSUN
Aydın’ın havası da kendisi de güzel memleket. Yalnız burada bahsettiğimiz havası değil abasıdır. Aba, efelerin giydiği yöresel dizleri açık bir giyisidir. Şimdi sizce de daha mantıklı olmadı mı? Kısa kes Aydın abası olsun.
11) GEÇTİ BOLU’NUN PAZARI, SÜR EŞEĞİ NİĞDE’YE
Bolu ilimizin bu atasözünde yer almadığını aslında Niğde’nin ilçesi olan Bor’un pazarının burada yer aldığını söylemeliyim. Geçti Bor’un pazarı, sür eşeğini Niğde’ye!
12) ENİ KONU
Eni konunun aslında “Önü sonu” olduğunu biliyor muydunuz?
13) SAATLER OLSUN
Çoğumuzun aslında doğrusunu bildiği ancak bazılarımızın yanlış kullandığını görünce hala doğru bilinen yanlışlar listesinde kalmaya devam atasözümüzün doğrusu “Sıhhatler olsun”dur. Saat nasıl olabilir ki arkadaşlar?
Doğrularını öğrendiğimize göre, bunları hayatımızın bir köşesine oturtup atalarımızdan kalan mirası gelecek nesillere doğru bir şekilde aktaralım. Unutmayalım dil, bir milleti yansıtan en önemli araçtır.
Burcu KOÇAK
